Nederland staat aan de vooravond van een aanpassing van het stelsel rondom langdurige ziekte en arbeidsongeschiktheid. In dit dossier verkennen we de uitdagingen en de geplande hervormingen van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). Met een focus op de actuele problemen zoals het tekort aan verzekeringsartsen, complexe regelgeving, en de beperkte flexibiliteit in de behandeling van individuele gevallen, bieden we inzicht in hoe deze veranderingen zowel werkgevers als werknemers beïnvloeden. De commissie OCTAS heeft opdracht gekregen om aanbevelingen te doen richting een meer rechtvaardig, toegankelijk en toekomstbestendig stelsel. Ontdek hier de belangrijkste ontwikkelingen en bereid u voor op de toekomst van arbeidsongeschiktheid in Nederland.
Probleem met het huidige arbeidsongeschiktheidsstelsel
Het huidige Nederlandse arbeidsongeschiktheidsstelsel staat onder druk. Eén van de belangrijkste problemen is het tekort aan verzekeringsartsen, wat de beoordeling van arbeidsongeschiktheid bemoeilijkt. Daarnaast zijn er uitdagingen rond de betaalbaarheid, uitvoerbaarheid en uitlegbaarheid van het stelsel. Dit leidt tot complexiteit en onzekerheid voor zowel werkenden als werkgevers. De druk op het systeem heeft ook geleid tot hardheden binnen de WIA, wat betekent dat er onvoldoende flexibiliteit is om individuele gevallen adequaat te behandelen.
Voorbeelden van deze hardheden zijn:
- Starre beoordelingscriteria: De WIA hanteert strikte beoordelingscriteria voor arbeidsongeschiktheid die niet altijd aansluiten bij de individuele omstandigheden van de werknemer. Dit kan leiden tot situaties waarin werknemers die enige arbeidscapaciteit hebben, onvoldoende ondersteuning ontvangen of worden gedwongen tot werk dat ze fysiek of mentaal niet aankunnen.
- Ongunstige financiële impact op werknemers: De manier waarop de WIA is gestructureerd, kan financieel nadelig zijn voor sommige werknemers, vooral voor degenen met wisselende inkomens of die in flexibele arbeidsrelaties werken. Dit kan resulteren in een significante inkomensdaling bij arbeidsongeschiktheid.
- Complexe re-integratieverplichtingen: Werkgevers zijn verplicht om bij te dragen aan de re-integratie van gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers. Echter, de regels en procedures kunnen complex en belastend zijn, vooral voor kleinere werkgevers. Dit kan een barrière vormen voor effectieve re-integratie.
- Onduidelijkheid en gebrek aan flexibiliteit: De huidige regelgeving biedt weinig ruimte voor maatwerk, waardoor het systeem niet flexibel genoeg is om adequaat te reageren op de uiteenlopende behoeften van werknemers. Hierdoor kunnen werknemers die in aanmerking zouden moeten komen voor ondersteuning, deze mislopen.
- Beperkte toegang tot verzekeringsartsen: Het tekort aan verzekeringsartsen kan leiden tot vertragingen en inconsistenties in de beoordeling van arbeidsongeschiktheid. Dit kan de toegang tot uitkeringen en ondersteunende diensten bemoeilijken, waardoor werknemers in onzekerheid blijven over hun status en toekomst.
Deze hardheden binnen het huidige stelsel benadrukken de noodzaak voor een herziening om het systeem rechtvaardiger, flexibeler en beter afgestemd te maken op de individuele behoeften van de werknemers.
